نظرات ابن سینا در مورد مزه ها(۱)

نظرات ابن سینا در مورد مزه ها

تاثیر شیرین و چرب بر زبان: 

هرآنچه که بر زبان سردی گرد آورده و بندکرده و مایه غلظت این عضو شده است به وسیله شیرین یا 

چرب سیلان مییابد اما تحلیل نمیرود. از اینرو شیرین و چرب، زبان را منبسط میکند و زبری زبان را از بین 

میبرد و آن را نرم میسازد. چربی بدون اینکه از آن گرمی احساس شود کار خود را انجام میدهد، اما شیرین 

همراه گرمی است و بدین علّت است که رسانندگی (نُضج) شیرین بیشتر است.

8 ـ لذت شیرینی از چیست ؟ 

پزشکان گفته اند: لذتبخشی مزه شیرین از آن است که این مزه غلظت را به کلّی میزداید و سبب 

سیلان و نرمی میشود و آزار ناشی از انجماد را از میان میبرد . در جلاء دادن غلظت، نه تقطیع رخ میدهد و نه 

تفرّق اتصال و برخوردش شدید نیست و آن گرمی شد ید را همراه ندارد که آزاری رساند. لذّت مزه شیرین برایزبان به لذّت آبی معتدلالحراره میماند که بر تهیگاه بپاشند و داوری در صحت این نظریه بر عهده پزشکانی است که دارای درجات عالی ترند. نباید بر این عقیده باشیم که هرآنچه شیرینتر یا لذیذتر است مغذّیتر است . آری بایدپزشک این را بداند که در هر ماده مغذّی تا اندازهای شیرینی هست ولی باید از یاد نبرد که غذا غیر از شیرینی شرایط دیگری نیزدارد. چربی هم با آن مناسب است.

 سبب پیدایش شیرین و چرب: 

ماده غلیظی که در اثر گرما به سیلان می افتد برای تبدیل شد ن به شیرینی و به چربی آمادگی دارد و 

برای گزینش یکی از این دو اعتماد بر حالی است که در آن تلطیف یافته است . اگر لطیف شدن آن به علّت آبکیشدن و کم هوایی باشد به شیرین مزگی میرسد. اماگر پایه لطیف بودنش بر آبکی خوشگوار باشد و هوایی بسیار با آبکی آمیخته باشد و تماماً در آبکی نفوذ کرده باشد به چربی تبدیل میشود.

کنش تلخ و شور: 

تلخ و شور هر دو زبان را میتراشند و فرق آن دو در این است که زدودن در مزّه شور سبک است و زبان 

را شستشو میدهد و زبری همراه ندارد. لطیف است و به کلّیه اجزای اندام میرسد و در همه یکنواخت پراکندهمیشود لیکن دهانه معده را آزار میدهد.

 ولی مزه تلخ در تراشیدن به حدی شدید است که زبان را زبر مینماید و همچنان که گفتیم این زبری از آن است که به تمام سطح زبان نمیرسد.

کنش مزه تند و ترش: 

تند و ترش هر دو زبان را میگزند ولی تند بسیار گزندگی بیشتری دارد و گرمی به بار میآورد . مزه ترش

زبان را میگزد و لیکن گزندگی آن زیاد نیست و میتوان آن را حد وسط نامید و گرمی همراه او نیست . هرگاه

جسم تلخ مزه در مایعی بیمزه حل شود و سپس محلول منعقد گردد مانند آب خاکستر شور میشو د. هرگاه مزهگس بر اثر افزایش رطوبت و حرارت پخته شود و حرارت کمتر از آن باشد که عمل پختن را به طور کامل

 دهد، ترشی به وجود میآید در صورتی که گوهر ترش عموماً تری است و همچنین گوهر شیرینی گرایش به تری دارد اما گوهر تلخی و گسی به خشکی نزدیکتر است.

منبع : قانون ابن سینا چاپ رایانه ای وزارت بهداشت

امیر تهرانی

ح.ف