برنامه ریزی دارو در نظر ابن سینا

ابن سینا در کتاب قانون  روشمندی مورد نظر خود در تجویز داروها را بصورت زیر شرح داده که با روش تجویز دارو در این ایام مطابقت دارد.

دارو های ساده و گرم مزاج

ممکن است داروی ساده ای باشد که در درمان بسیار خوب است اما در ضمن بسیار گرم مزاج و گرمی بخش میباشد و ما در حالت ویژه ای نیازداریم که دارو از حرارتش کاسته شود تا در درمان فلان بیماری، بسیار کاری گردد.

 پس ناچاریم دارویی یا داروهایی با آن داروی ساده مخلوط کنیم که این حرارت خارج از حد لازم را تا حد لازم پایین بیاورد، پس باید با داروی سرد مزاج سردیبخش مخلوط شود.

ممکن است در درمان به دارویی نیاز افتد که مثلا چهار درجه حرارت دارویی داشته باشد ولی داروی ساده ای که در اختیار ما است فقط سه درجه از آن نوع حرارت را دارد و نیز دارویی هست که پنج درجه حرارت دارد. 

رفع اثر زیانبخشی داروها

در چنین موردی از این هر دو نوع دارو ترکیباتی میسازیم که معدلی از هر دو دارو به دست آید، در صورتیکه هیچ درجه ای از هیچکدام نه افزوده است و نه کاسته است، اما با حسابی آسان میدانیم که سه و پنج میشود هشت و از اثربخشی نیمی از هر دو استفاده میکنیم که همان چهار درجه حرارت مورد نیاز ما است . 

ممکن است داروی ساده ای که داریم کاملاً مقصود را بر آورد، اما در طرفی دیگر زیانبخش است، ناچاریم داروی چنانی بر آن بیفزاییم که این زیانرسانی را خنثی کند.

رفع مزه بد داروها

ممکن است داروی ساده ای داشته باشیم که کاملاً مورد نیاز ما است و هیچ کمبودی ندارد، اما مزه بسیار بدی دارد و طبیعت از آن متنفر است و معده، آن را نمیپذیرد و بیرون میاندازد، ناچاریم دارویی را همراهش کنیم که مزه اش را چنان خوش کند که طبیعت با آغوش باز آن را بپذیرد .

دارو برای بخشهای دور بدن

 ممکن است اثر داروی ساده و تک برحسب م رام باشد، اما ما میخواهیم که بجای دور برود و اندام دوردست را درمان کند . میترسیم تا این راه دور رامیپیماید از اثر هضم اول و دوم چندان ناتوان شود که به سرمنزل مقصود نرسد،پس  دارویی را به عنوان نگهبان همراهش میکنیم که از این هفت خوان هضم اول و دوم او را نگهبانی کند و تا مقصد ببرد و به سلامت به جای لازم برساند، که مسئله وارد کردن اَفیون در تریاق به دلیل همین کار نگهبانی است.

تسریع اثر بخشی دارو

داروی ساده ای هست که خوب است و از آن آسوده خاطریم، اما بیم آن میرود که در رسیدن به مقصد تاخیر کند، داروی دیگری را همراه میسازیم که از تاخیرش جلوگیری کند و در وقت لازم بجای لازم برسد . 

چنانکه زعفَران وقتی با قرص کافور که مخلوط میشود و همین بدرقه کردن را به عهده دارد همین که قرص کافور به قلب رسید زعفَران از او جدا میشود و کارش تمام شده است . در حالی که خود قرص کافور داروهایسردیبخش و خاموش کننده های حرارت را از هم جدا میسازد، بدون اینکه به کمک زعفَران نیاز داشته باشد که ه همین توزیعات و تقسیمات را در بسیاری از داروهای طبیعی یا مصنوعی میتوان یافت که وقتی ترکیب دارویی به منزل مقصود میرسد نیروی گیرنده آن گرفته میشود و نیروی گُدازنده آن میگدازد و هریک به کار خود مشغول میشوند. تحلیل برنده مستقمیا به جای دردمند اندام وارد میشود و ماده سبب درد را تحلیل میبرد، گیرنده گدار سر راه ماده را میبرند که کمکی به ماده جمع آمده در اندام دردمند نرسد.

کاهش سرعت تاثیر دارو( پیوسته روش)

گاهی به دارویی نیاز میافتد که در رهگذرش به سوی درون باید تنبل باشد و در راه تاخیر کند تا در این فاصله کار ارزندهای را انجام دهد، اما بسیار تندرو است، ناچاریم باید دارویی را همراه آن ساخت که موجب تاخیرش در راه شود تا کار چنانکه لازم است انجام دهد . 

این حالت در اکثر داروهای بازکننده ای که تندرو هستند وجود دارد که بدون توقف و با شتاب از کبد میگذرند که شاید ما بخواهیم که دارو در کبد مدتی بماند و اینقدر زودگذر نباشد...»

در داروسازی جدید نیز گروهی از دارو ها تاثیر سریع دارند مانند داروهایی که در جلوگیری از خونریزی ها و درد ها  و بالا بردن فشار خون بکار می روند.

هم چنین دار وهایی تجویز می شوند که پیوسته روش هستند ، مانند برخی داروهای ضد فشار خون!

هوشمندی این سینا روشمندی دارو را بگونه ای عرضه کرده که در همه زمانها و دوران‌ها قابل استفاده باشد.

انتخاب امیر تهرانی

منبع قانون رایانه‌ای  تهیه وزارت بهداشت