چگونه ایران را ساختند؟

دکتر ابراهیم چهرازی

خلاصه : دکتر ابراهیم چهرازی، در پانزدهم مهرماه سال 1287 خورشیدی، در دهکدة باغبادران از توابع لنجان اصفهان چشم به جهان گشود.وی تخصص رشته بیماریهای اعصاب و روان را از دانشکده پزشکی پاریس دریافت کرد و در سال 1315 به عنوان متخصص اعصاب و روان به ایران مراجعت کرد و به عنوان دانشیار بخش اعصاب و روان به فعالیت پرداخت. ایشان پس از عمری تلاش در عرصه علمی و پژوهشی در سال 1349 و در زمان تصدی علی نقی عالیخانی به ریاست دانشگاه، به افتخار بازنشستگی نایل آمد.

گروه : علوم پزشکی

رشته : اعصاب و روان

خاطرات کودکی : سید ابراهیم چهرازی از روستا محل زادگاهش و همچنین از پدر و دوران کودکی خودش چنین یاد می کند: "دهکده باغبادران از توابع لنجان ، پیشینه ای در تاریخ کهن ایران دارد که یادگارهای آن هنوز هم بر جای جای آن دیده می شود. پدرم – مرحوم آقا سید مرتضی-که ابتدای دورة تحصیل خود را به همراه عموزادة خود – مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی- برای تحصیل به اصفهان و مدرسة نیم آورد رفته بود پس از دو سال از طلبگی منصرف شد و در مجلس درس حاج میرزا محمدباقر حکیم باشی در چهارسوق اصفهان حاضر شد. مدت پنج سال به عنوان دستیار میرزا مسیح خان- حافظ الصحة اصفهان- به تحصیل پزشکی پرداخت و با استفاده از کتب پزشکی ترجمه شده مدرسة طب دارالفنون به باغبادران برگشت و به عنوان حکیم باشی به طبابت پرداخت. سالها بعد عموزادة پدرم با تحصیل در نجف و محضر بزرگان علوم دینی، مراحل اجتهاد را طی نمود و در حدود سی سال پایان عمر، عهده دار زعامت و مرجعیت شیعیان جهان شد. پدرم- مرحوم سید مرتضی حکیم باشی- شاخص ترین پزشک حوزة لنجان علیا بود که بیش از صدهزار نفر جمعیت داشت. مطب مرحوم پدر در قسمت شرقی خانه ما بود و آن عبارت بود از اتاقی بزرگ برای معاینه و پذیرایی بیماران و یک حیاط خلوت که برای مراجعه کنندگان ساخته شده بود. در قسمت شمالی حیاط خلوت دو اتاق بود و بیمارانی که از دهات اطراف می آمدند در صورت لزوم آنجا می خوابیدند. در قسمت شرقی مطب داروخانه بود که داروساز نسخه های حکیم باشی را می گرفت و در ازای پول دوا می داد. من از کودکی همیشه دنبال پدرم بودم و همیشه سعی می کردم از او چیزی یاد بگیرم. او سرمشق بزرگی برای من بود. به مردم خدمت می کرد و مردم هم او را دوست داشتند."

اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : پدر سید ابراهیم چهرازی به درس خواندن فرزندانش اهمیت می داد.

تحصیلات رسمی و حرفه ای : سید ابراهیم چهرازی دورة دبستان را در «مدرسة علیه» اصفهان به پایان رساند." ریاضیاتم بسیار قوی بود و در امتحانات نهایی ششم ابتدایی اصفهان تمام نمراتم بیست شد. ادارة فرهنگ اصفهان به عنوان جایزه، با تشریفات خاصی یک جلد کتاب «سفرنامه ابراهیم بیگ» را به من اهدا کرد. این کتاب که به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن زمان پرداخته است در من که هنوز به سن بلوغ نرسیده بودم چنان تأثیری گذاشت که هیچ گاه آنچه را که در آن خواندم از یاد نمی برم. " سیکل اول متوسطه را در مدرسه صارمیه اصفهان به اتما رساند و سپس برای ادامه تحصیل به تهران عزیمت کرد و در دبیرستان دارالفنون به تحصیل پرداخت. او در سال 1308 در امتحانات اعزام دانشجویان به خارج از کشور شرکت کرد و از دو رشته تحصیلی ریاضی و علوم طبیعی که بالغ بر 1200 نفر شرکت کننده داشت ،به عنوان نفر اول برگزیده شد.او برای تحصیل خود در فرانسه رشته پزشکی را انتخاب کرد و تحصیلاتش را در دانشکده پاریس ادامه داد .وی پس از گذراندن دوران عمومی، به مدت دو سال دوره تخصصی بیماریهای اعصاب و روان را تعلیم دید و پایان نامه خود را که به ابتکاری در رشته بیماریهای روانی بود با درجه خوبی دفاع کرد و بعد به چاپ رسانید.

خاطرات و وقایع تحصیل : سید ابراهیم چهرازی از دوران تحصیلش در مدرسه صارمیه چنین بیاد دارد : "مطالب کلاس اول متوسطه برای من و دو نفر از همکلاسیهایم که درسمان از بقیه بهتر بود تازگی نداشت به همین علت پیش «آقاضیا» - مدیر دبیرستان- رفتیم و مسأله را در میان گذاشتیم. از ما امتحان گرفتند و من با نمره بیست به کلاس دوم فرستاده شدم. کلاسهای دوم و سوم را هم با معدل بیست به پایان رساندم . سال 1304 شمسی در حالی که کارنامة سیکل اول متوسطه را در دست داشتم پدرم مرا به تهران و دبیرستان دارالفنون فرستاد. من در تهران در اتاقی از خانة پسر دایی خودم - محمودآقا- که بازرگان بود ساکن شدم و از طرف پدرم ماهانه دوازده تومان مستمری دریافت می کردم. صبحانه و شام را از قرار ماهیانه شش تومان بابت اقامت در منزل پسردایی ام می پرداختم و ناهار را در رستوران محلة عربها مجاور دارالفنون، چلوکباب به قیمت دو ریال می خوردم." دکتر چهرازی همچنین در زمان تحصیل در فرانسه خاطرات خوبی بیاد دارد : "در پاریس ما را به «مدرسه سن لویی» معرفی کردند. مقرری ما ماهانه از قرار یکهزار و ششصد فرانک بود که هشتصد فرانک آن را بابت یک پانسیون و غذا می پرداختم. صاحب پانسیون که سروان ژاندارمری فرانسه بود حقوق ماهیانه ششصد فرانک داشت. سال اول پزشکی را در دانشکده طولوز به پایان بردم. در سال دوم و سوم هم شاگرد موفقی بودم تا آنجا که غالباً همکلاسی ها برای دوره کردن دروس خود، به من مراجعه می کردند و راهنمایی می خواستند. در پایان سال سوم قرار شد اگر کسی در امتحانات پایان سال حداقل هشت نمره از ده نمره را بدست آورد به دانشکده پاریس می رود. من در آن امتحانات نه نمره کسب کردم و با دریافت پانصد فرانک جایزه به پاریس منتقل شدم. در سال 1934 برابر با 1313 خورشیدی به دستور رضا شاه جشن هزارة فردوسی در ایران برگزار می شد. در بسیاری از کشورهای متحد با ایران این مراسم برگزار می شد. از جمله در فرانسه این جشن در دانشگاه سوربن برگزار گردید. ما به عنوان دانشجویان مقیم فرانسه قرار گذاشتیم که دست به کار شویم. در بین پیشنهادهای مطرح، من پیشنهاد کردم که به عنوان یک کار ماندگار، یک مجسمه از فردوسی ساخته شود. با پولی که روی هم گذاشتیم مجسمه ای توسط آقای لورنزی مجسمه ساز معروف ساخته شد. در مراسم جشن این مجسمه در وسط سالن روی پایه ای بلند قرار داده شده بود. در سال 1315 این مجسمه به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران هدیه شد."

فعالیتهای ضمن تحصیل : سید ابراهیم چهرازی در کنار تحصیل بنا به پیشنهاد پدرش به همراه برادر بزرگش در مدرسه آلیانس با هدف یادگیری زبان فرانسه ثبت نام کرد و مدتی را در آنجا به آموزش زبان فرانسوی پرداخت.

وقایع میانسالی : ابراهیم چهرازی در سال 1315 به عنوان متخصص اعصاب و روان به ایران مراجعت کرد و به عنوان عضو هیئت علمی در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران به فعالیت پرداخت. دکتر چهرازی از دوران خدمت خود چنین خاطره ای بیاد دارد: در سال 1317 وقتی دختر شهردار وقت تهران - آقای غلامحسین ابتهاج- را که به نوعی بیماری روانی مبتلا شده بود و مدتها معالجه وی نتیجه بخش نبود درمان کردم. نماینده شهردار از من خواست حق الزحمه خود را بگویم تا پرداخت شود. من به گفتم: «به آقای شهردار بگویید که شما متمول هستید برای همین برای دختر شما موجباتی فراهم شد تا درمان شوند اما بسیاری بیماران دیگر مانند دختر شما هستند که به دلیل نبود امکانات کافی برای آنها درمان آنها ممکن نیست. پیشنهاد می کنم با امکانات و اختیاراتی که دارید دستور دهید در بیمارستان شمارة یک شهرداری تهران برای بیماران اعصاب، سرویسی دایر شود تا مبتلایان به این بیماری به آنجا مراجعه کنند. حق الزحمة اینجانب قبول این پیشنهاد است.» این پیشنهاد با موافقت شهردار روبرو شد و قرار شد ده تخت در بیمارستان فوق در اختیار سرویس اعصاب قرار داده شود. اما این بیمارستان پنجاه تختخوابی و همه آنها به سرویسهای داخلی، جراحی و زنان و زایمان اختصاص یافته بود. بالاخره با پیگیری من به هر ترتیبی بود دو اتاق کوچک که در کنار درب خروجی بیمارستان قرار داشت به این امر اختصاص پیدا کرد. بیمارستان شماره یک شهرداری در خیابان باغشاه بود و امروز بیمارستان روزبه نامیده می شود.

مشاغل و سمتهای مورد تصدی : سید ابراهیم چهرازی در سال 1315 دانشیار بیماریهای اعصاب دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران شد و به ریاست بخش اعصاب بیمارستان رازی منصوب گردید.در طی همین سالها یعنی18- 1316خدمت سربازی اش را گذراند. از دیگر سمتهای وی می توان به موارد زیر اشاره کرد: - دبیر انجمن مبارزه با تریاک و الکل در سال 1322 - ریاست بخش اعصاب و روان بیمارستان پهلوی - رئیس انجمن اعصاب و روان ایران در سال 1322 - نائب رئیس کنگره فدراسیون جهانی سلامت فکر در لندن در سال 1327 - عضو افتخاری آکادمی اعصاب امریکا در سال 1335 - نائب رئیس کنگره در کنگره های جهانی اعصاب که هر چهار سال یکبار در بروکسل ،رم و وین . در سال 1349 و در زمان تصدی علی نقی عالیخانی به ریاست دانشگاه، سید ابراهیم چهرازی به افتخار بازنشستگی نایل آمد.

فعالیتهای آموزشی : با ورود پروفسور ابرلن به ایران و سروسامان دادن به دانشکده پزشکی ،از سید ابرهیم چهرازی به عنوان استاد اعصاب و روان ، برای تدریس و آموزش در بخش اعصاب دعوت به عمل امد.او از همان ابتدا در بیمارستان شماره یک شهرداری شروع به کار کرد و بعد در بیمارستان هزار تختخوابی ، بخش اعصاب 60 تختخوبی این بیمارستان را تاسیس کرد.

مراکزی که فرد از بانیان آن به شمار می آید : - تاسیس اولین بیمارستان خصوصی جهت بیمارستان اعصاب و روان - تاسیس بیمارستان چهرازی در سال 1324 - تاسیس بخش اعصاب در بیمارستان شماره یک شهرداری - تاسیس انجمن مبارزه با تریاک و الکل - تاسیس بهداشت روان ایران - تاسیس انجمن بهارستان در زمان ورودش به ایران

چگونگی عرضه آثار : سید ابراهیم چهرازی در سالهای 1315 تا 1347 دو جلد کتاب به زبان فرانسه و بیش از ده جلد کتاب در زمینه های اعصاب و روان و بیماری و سلامت آن نگاشته است و نیز سی و شش مقاله در مجله دانشکده پزشکی و هشت مقاله در مجلات دیگر نوشته است.آثار :  طبیب در جامعه      ویژگی اثر : تالیف- این کتاب مشتمل بر وضع وخیم طبابت در ایران و وظایف پزشکان می باشد.منابع :     1http://museum.tums.ac.ir/famous/v-famousview.asp

منبع وب ستارگان ایران و جهان نوشته آقای کاوه حسابی

انتخاب امیر تهرانی