پزشکی در ایران قدیم: شراب و تریاک

پزشکی در ایران  قدیم: شراب و تریاک

یادم هست همراه با یک متخصص قلب به بالین یکی از بیمارانش رفتیم   که سکته قلبی کرده بود و از درد ناله می کرد. مرد چهل ساله بود.پزشک متخصص حال او را پرسید . او پاسخ داد که درد کلافه اش کرده است.

پزشک به او گفت: شما به من نگفتی که تریاک می کشیدی.به همین دلیل است داروهایی که برایت تجویز شده تاثیر چندانی نداشته است.

فریر مینویسد: "ایرانیها هر وقت که بخواهند کیفور بشوند تریاک میکشند" و اضافه میکند که معتادین میتوانند مقدار فوق العاده زیادی از این ماده را مصرف کنند بدون اینکه ناراحتی جز پیدا کردن حالتی

شبیه به مستی پیدا کنند و در بین ایشان ضرب المثلی وجود دارد که میگوید در کرمان از هر سه نفر آدم، چهارنفرشان تریاکی است.

از شواهد امر چنین بر میآید که مصرف این ماده در دوره صفویه به اوج شدت خود رسیده بود.مطالعه نوشته های پزشکی مبین آن است که با گذشت زمان شراب به تدریج جای خود را به تریاک میدهد. 

شراب بجای تریاک

سالهایی که در هلند زندگی می کردم هرشب بر صفحه تلویزیون یک آگهی پزشکی می دیدم که بر صفحه تلویزبون تکرار می شد و یک علامت اخطار داشت: شراب قلبت را خورد می کند.

نویسندگان قدیمی تر ایران مثل جرجانی مطالبی درباره اثرات نامطلوب شراب نوشته اند و فصول متعددی

از کتب خود را به این موضوع اختصاص داده اند، در حالی که از تریاک یا اصلا اسمی نبردهاند و یا از آن فقط به

عنوان یک دارو یاد کرده اند.

اما این وضع در زمان صفویه به کلی دگرگون میشود و ما میبینیم که نویسندگان یکی پس از دیگری به ذکر مضار بیش از حد تریاک و طرق جلوگیری از اعتیاد به آن پرداخته اند و اعتیاد به شراب نسبت به تریاک در درجه دوم اهمیت قرار میگیرد.

امیر تهرانی

ح.ف