درس طب ابن سینا: محیط های زندگی و مزاجها

ادامه از نوشته پیشین

پای درس ابن سینا

نظرات پزشکی: کتاب قانون در طب

محیط  های زندگی و مزاجها

... هریک از ملّتها به اقتضای اقلیم و آب و هوای محل زیست آنها مزاجی سود مند برای ساکنان آن بوجود می آورند . محیطهندوستان مزاجی پدید میآورد که مایه صحت مردم هند است، اسلاوها در محیطی رشد و نمو میکنند که ویژه اعتدال مزاج آنها است و تندرستی آنها را تامین میکند، بدن یک هندی اگر در شرایط مزاجی اسلاوها باشد و بخواهد با آن سازگار شود، بیمار میگردد و از بین میرود . همین موضوع در باره یک اسلاوکه بخواهد با مزاجهندی سازش پیدا کند نیز صادق است.

 بنابراین برای هر تیره و هر صنف از تیرهه ای ساکن هر ناحیه ای از زمینمزاج ویژهای وجود دارد که با هوای آن اقلیم سازگار است . لیکن اعتدال مزاج در هریک از آنها عِرضی است و پایداری آن نیز بستگی به خودداری در افراط و تفریط دارد.

قسم چهارم: 

اعتدال مزاجی است که در بین دو مزاج عرضی اقلیمی قرار میگیرد و آن معتدلترین مزاج برای هرصِنفی است که در اقلیم معینی زندگی میکند.

قسم پنجم: مزاجها و افراط و تفریطها

دایره این قسم محدودتر از قسم اول و سوم است و در آن بحث در باره مزاج شخص معینی است که به
صورت موجود زنده و سالم در نظر گرفته میشود و برای او نیز حوادثی در کمین نشسته اند که افراط و تفریط آن را محدود میسازد. باید بدانی، هر شخص سزاوار چنان مزاجی است که ویژه خود او است و به ندرت اتّفاق میافتد و یا اصلاً اتّفاق نمیافتد که شخص دیگری در کیفیت مزاج به طور کامل همانند او باشد.

قسم ششم: مزاج اعضای بدن

اما در باره اعتدال مزاج اعضای بدن این نکته از بدیهیات است که اندامهای اصلی به اعتدال بسیار نزدیک نیستند و. باید بدانی که گوشت از سایر اندامها به اعتدال نزدیکتر است و بعد از آن پوست قرار میگیرد . 

مخلوطی از مقادیر مساوی آب جوشان و آب یخ که برای گرم کردن رگ و خون کافی است و اعصاب را خنک 
میکند، در پوست بی اثر است و همچنین خشکترین اجسام و آبکی ترین آنها چنانچه بخوبی مخلوط شوند و با
پوست تماس یابند اثری باقی نمیگذارند.

پندار چنین بوده است که علّت تاثیر ناپذیری پوست از بیحسی آن است ولی واقعیت این است که اگر

ماده ای با ماده نظیر خودش قرین گردد تاثیری برهم نخواهد داشت و لیکن اگر ماده ای با ماده مخالف خود قرین شود تاثیرپذیری ممکن میشود. همچنان که ترکیبهایی که هرچند در عنصر مشابه ولی در طبایع مختلفند، در هم تاثیر میکنند ولی اگر دو جسم از لحاظ کیفیت مشابه مشترک باشد، تاثیر آنها برهم چگونه ممکن خواهد بود؟

پوست معتدلترین منطقه بدن:چرا نوک انگشت ؟

معتدلترین پوست در بدن، پوست دست است و در پوست دست، پوست کف دست و از آن معتدلتر

پوست گودی کف دست است و باز معتدلتر از آن پوست انگشتان دست و در بین انگشتان نیز پوست انگشت
شهادت و در انگشت شهادت نیز پوست بند آخر این انگشت معتدلترین جایی است که در دست وجود دارد . به این
جهت انتهای انگشت شهادت (بند آخر) و انتهای سایر انگشتان، به طور طبیعی در سنجش به وسیله لمس به داوری گرفته میشوند و بر داور واجب است که قضاوت کند و دریابد کدامیک از اندامها از گزینش اعتدال و خطه عدالت خارج شده است...

ادامه دارد

امیر تهرانی

ح.ف