علم و دانش ایر انیان در آعاز انتشار اسلام در ایران

ادامه از نوشتار پیشین

علم و دانش در  آغاز انتشار اسلام در ایران

یوحنا بن ماسویه و تالیف

او تحصیل کرده ی واقعی جندیشاپور نیست بلکه علم خود را از پدرش که از فارغ التحصیلان جندیشاپور بود فرا گرفت بنابراین میتوان او را به صورت غیر مستفیم دانش آموخته ی جندیشاپور  دانست. وی کتب بسیاری تالیف کرد اما چون عمده ی شهرت وی به دلیل ترجمه ی کتب یونانی است معرفی کامل وی به بخش بعدی یعنی بخش ترجمه ی آثار دیگران موکول شده و در اینجا تنها به ذکر تالیفاتش اکتفا میشود:
االسهال، األغذیة، ضرر دفع الحمام، الکامل، والتمام، الکمال  کتاب الدوار، السدر الصداع،، الصوت العروق( انسان را بیاد سونوگرافی امروز می اندازد)،   محنه الطبیب المرة والحجامة، الفصد الشعیر، إصالح األدویة   مشجر، الحمیات المسهلة، القولنج )ابن الندیم، 5997 :847 5 .) /احتمالا  برخی از این تالیفات نیز ترجمه ی آثار دیگران بوده است.

ترجمه ی کتب دیگران توسط جندیشاپوریان: یوحنا بن ماسویه و ترجمه ی آثار
یونانی
یوحنا فرزند ماسویه و از تبار مسیحیان سریانی بود) الزرکلی، 6336 :6/655 .) پدر او ماسویه به مدت سی سال در بیمارستان جندیشاپور طبابت میکرد و در نتیجه ی اختلافش با رییس بیمارستان، جبراییل بن بختیشوع از آنجا اخراج شد. او برای جلب رضایت بختیشوع به بغداد رفت اما در این کار توفیق نیافت و در آنجا به طبابت پرداخت. وی به خصوص در چشم پزشکی حاذق بود. طولی نکشید که شهرتش باال گرفت و مورد توجه دربار هارون الرشید قرار گرفت.)ابن ابی اصیبعه، بی تا: 5/644 ) یوحنّا پسر او که از طبیبان مشهور شد، در آن وقت کودک بود« )سبزواری، 5868 :874-876.)
یوحنا به دلیل نبوغش در پزشکى مورد توجّه خلفا واقع شد و به عنوان پزشک به رشید و مامون و متوکل خدمت کرد به گونه ای که بدون حضور او غذا نمی خوردند. در هنگام غذا خوردن ابن ماسویه بایستی باالی سر آنان بایستد و مضرات و منافع خوراکیهای روی سفره را تذکر بدهد. شهرت و ثروت یوحنا افزایش یافت. او در بغداد مجالس بحث و نظر برپا کرد و اهل علوم و ادب نزدش گرد مى آمدند.  یوحنّا در سال  658 ق. در سامرّا درگذشت. زرکلى، )ال 6336 :655 6.)

برایش بفرستند و او بتشریح اجساد آنان پرداخت)دهخدا، ذیل یوحنا بن ماسویه(.
یوحنا بن ماسویه بسیاری از کتب یونانی و سریانی را در زمان هارون و امین و ما هب معتصم و مون
و کرد نقل عربی از این برای خلیفه شغل، حقوق منظم می گرفت. هارون الرشید کتابهاى طبّى قدیمى
را که به روم در هنگام حمله از انقره و عموریه و غیره آورده بود براى ترجمه به او ) ابن ابی سپرد
اصیبعه، بی تا: 858 5 ) /و نویسندگانی را زیر دستش قرار داد تا ترجمه های او را بنویسند. )الزرکلی، 6336 :6/655 ) او هم چنین از جمله ی کسانی بود که برای آوردن کتاب به روم فرستاده شدند .835 :5997 ، ابن الندیم

ادامه دارد

امیر تهرانی

ح.ف

منبع : مجله هنر ومردم : سال ۱۳۴۵